Psychosomatische fysiotherapie
Gespecialiseerde fysiotherapie waarbij lichamelijke klachten vanuit fysiek, psychologisch en sociaal oogpunt worden benaderd.
In het kort
Pijn- of beweegklachten hebben niet altijd een lichamelijke oorzaak. Soms zijn er ook psychische en/of sociale factoren, die klachten versterken en het herstel in de weg zitten. Denk bijvoorbeeld aan leef- en werkomstandigheden. Dergelijke lichamelijke klachten noemen we psychosomatische klachten. De behandeling ervan vraagt om een andere aanpak en daarom is psychosomatiek een aanvullend specialisme binnen de fysiotherapie.
In de behandelingen richten de therapeuten van de Haere zich altijd op zowel de fysieke als de mentale flexibiliteit, vitaliteit en veerkracht van mensen. Deze benadering noemen we in de zorgverlening het ‘bio-psychosociale model’. Bij psychosomatische fysiotherapie is deze manier van werken extra goed merkbaar. De behandelaar bekijkt klachten niet alleen vanuit het fysieke (bio) aspect, maar ook vanuit psychologisch en sociaal oogpunt. De behandeling bestaat daarom niet alleen uit fysiotherapeutische oefeningen, maar bijvoorbeeld ook uit adem- en ontspanningsmethoden, stressmanagement en cognitieve gedragsmatige therapie.
Voor wie
Veelvoorkomende klachten
Psychosomatische fysiotherapie is een gespecialiseerde vorm van fysiotherapie voor lichamelijke klachten, die veroorzaakt worden of verergeren door psychische of sociale factoren. Denk bijvoorbeeld aan:
- chronische vermoeidheid
- (spannings)hoofdpijn
- maag- en darmklachten
- onrust/slaapproblemen
- flauwvallen
- aanhoudende/onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten ('ALK' voorheen 'SOLK')
De achterliggende psychische stoornissen of sociale factoren van deze lichamelijke klachten zijn bijvoorbeeld:
- stemmings- of angststoornis
- persoonlijkheidsstoornis
- trauma
- aanhoudende stress/overbelasting
- rouw
Aangeboren afwijkingen
Er zijn heel veel vormen van aangeboren afwijkingen; sommige zijn erfelijk, andere zijn het gevolg van ziekte van de moeder tijdens de zwangerschap. Een aangeboren afwijking heeft vaak een lichamelijk en/of verstandelijk beperking tot gevolg. De kinderfysiotherapeut behandelt kinderen met een aangeboren afwijking met therapie op maat. Ze is nauw betrokken bij de voortgang en ontwikkeling het kind en werkt vaak samen met andere betrokken zorgverleners zoals bijv. de kinderarts, revalidatiearts, orthopedagoog, logopedist en ergotherapeut.
Ademhalingsproblemen
Is je kind snel vermoeid, benauwd en/of zie je een andere ademhaling dan normaal, dan kan er sprake zijn van een ademhalingsprobleem. Dit kan aangeboren zijn, maar ook ontstaan als het kind ouder wordt. Soms wordt medicatie voorgeschreven bij benauwdheidsklachten. De kinderfysiotherapeut kan helpen bij de volgende problemen:
- Snelle / langzame ademhaling
- Snel vermoeid
- Het sporten niet meer kunnen volhouden
- Typische intrekkingen van de borstkas of een vreemde vorm van de borstkas
- duizeligheid
- Hyperventilatie
- Astma
Autisme / ASS
Autisme of ASS (autismespectrumstoornis) is een verzamelnaam van een combinatie van verschillende gedragskenmerken. Een kind kan bijvoorbeeld problemen hebben met sociale interactie, communicatie en/of plannen en handelen. ASS wordt ook wel een informatiestoornis genoemd.
Bij kinderen met ASS zien we soms ook motorische problemen, waardoor ze minder actief zijn en buitenspelen. Toch zijn ze juist gebaat bij veel bewegen. De kinderfysiotherapeut helpt met het aanleren van plannen en handelen, het oefenen van moeizame motorische activiteiten en activeren van je kind.
Baby’s: onrust, overstrekken, prematuur
Huilt of overstrekt je baby zich vaak en maak je je hierover ongerust? De kinderfysiotherapeut helpt bij het vaststellen van de oorzaak en geeft tips en adviezen om je baby tot rust te brengen.
Bij prematuur geboren baby’s volgen we de (motorische) ontwikkeling en geven advies hoe je deze kunt stimuleren.
Chronische vermoeidheid of pijn / SOLK
Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK) zijn klachten waarbij geen medische oorzaak wordt gevonden. Bij kinderen gaat het dan vaak om hoofdpijn, aanhoudende pijn bij bewegen of in een bepaalde houding, buikpijn en vermoeidheid. Chronische (langdurige) vermoeidheid komt vaak voor bij kinderen van 12 tot 18 jaar. Ze zijn extreem moe na minimale inspanning en blijven dit ondanks meer slaap of rust.
De kinderfysiotherapeut bekijkt samen met je kind en jou welke invloed de klachten hebben op het dagelijkse leven. Daarna wordt stapsgewijs toegewerkt naar het opbouwen van activiteiten thuis, op school, met sport en in de sociale omgeving.
Concentratieproblemen / ADHD
Ieder kind heeft wel eens concentratieproblemen, maar voor sommigen geldt dit meer dan gemiddeld. Ze zijn in hun hoofd al bezig met spannende of opwindende dingen die nog gaan komen, zoals een sinterklaasfeest of musical. Of ze zijn veel afgeleid en dromerig waardoor ze zich niet goed kunnen focussen. Concentratieproblemen of ADHD kunnen kinderen veel last bezorgen. De kinderfysiotherapeut helpt met het samen opstellen van een plan waardoor het kind zo min mogelijk hinder heeft van de concentratieproblemen thuis, op school of elders.
Conditie / krachtproblemen
Is je kind snel vermoeid of onhandig tijdens gymlessen, sporten of buiten spelen? Als je twijfelt over de conditie of kracht van je kind, kan de kinderfysiotherapeut onderzoek doen, advies geven en waar nodig behandelen.
Downsyndroom
Kinderen met het syndroom van Down hebben vaak moeite met lichaamshouding. De spierspanning is laag en de gewrichten zijn soepen. De kinderfysiotherapeut kan de motorische ontwikkeling van je kind in kaart brengen en waar nodig stimuleren met oefentherapie en sport- en spelactiviteiten.
Fracturen
De kinderfysiotherapeut helpt je kind bij het herstellen van de beweeglijkheid na een botbreuk. Veel kinderen zijn na een fractuur angstig of hebben minder spierkracht of bewegingsmogelijkheden van arm of been. Met oefeningen en advies wordt het gebruik weer volledig hersteld en kan ook sporten weer worden opgepakt.
Hoofdpijn
Terugkerende hoofdpijn bij een kind kan veel verschillende oorzaken hebben. Nekklachten, spierpijn, te veel prikkels, slecht zien of een afwijkende houding kunnen bijvoorbeeld een rol spelen. De therapie van de kinderfysiotherapeut is gericht op het achterhalen van oorzaken om de klachten te verhelpen. Ook kinderartsen sturen regelmatig kinderen met deze klachten naar ons toe.
Houdingsproblemen
Een correcte houding is heel belangrijk voor een kind in de groei. Zeker nu kinderen veel achter de laptop zitten of met de tablet of playstation spelen. Bij kinderen zien we hierdoor steeds vaker een ‘app-nek’ en ‘gameboy-rug’. Zit of staat jouw kind anders dan anderen en heb je hier vragen over? De kinderfysiotherapeut onderzoekt je kind, geeft advies en zonodig behandeling.
Loopproblemen / tenenloper
Veel ouders raadplegen een kinderfysiotherapeut omdat hun kind anders loopt of veel valt. In dat geval doen we een aantal loop- en beweegtesten om vast te stellen of de zorgen van de ouders terecht zijn in relatie met de leeftijd van het kind. Is dat het geval, dan stellen we zo nodig een behandelplan op, waarbij soms ook een podotherapeut of revalidatiearts betrokken is.
Motorische ontwikkeling
De motorische ontwikkeling gaat over de motoriek van een kind en daarmee wordt ‘het bewegen van het lichaam’ bedoeld. We maken daarbij onderscheid tussen de grove en de fijne motoriek.
De grove motoriek omvat bewegingen zoals omrollen, kruipen, zitten, staan, lopen, rennen, balanceren, gooien/vangen, springen, hinkelen, fietsen, zwemmen, klimmen en klauteren, sporten. De fijne motoriek gaat over alle bewegingen die kinderen met de armen en handen maken. Denk aan reiken, grijpen, tekenen, kleuren, knippen, knutselen, schrijven, veterstrikken, aan- en uitkleden, bouwen enzovoort.
Ieder kind ontwikkelt zich in zijn eigen tempo. De één zal sneller praten, terwijl een ander juist eerder kruipt of loopt. Maar soms is er spraken van een vertraagde of afwijkende grove en/of fijne motorische ontwikkeling. Bijvoorbeeld door een aandoening, ziekte of ongeval. En soms ook zonder duidelijke reden. De kinderfysiotherapeut onderzoekt en test de motorische ontwikkeling van je kind en zal zo nodig een behandelplan opstellen.
Neurologische aandoeningen
Een aandoening of probleem aan het zenuwstelsel kan ervoor zorgen dat de motorische ontwikkeling en de zintuigelijke informatieverwerking anders verloopt. De kinderfysiotherapeut kan in dat geval met gerichte behandeling en adviezen zorgen voor een verbeterde ontwikkeling waardoor het kind de dagelijkse activiteiten met meer vertrouwen zal uitvoeren.
Oogproblemen
Oogproblemen kunnen de oorzaak zijn van een afwijkende motorische ontwikkeling. Kinderen met beperkt of ander zicht vallen bijvoorbeeld vaker, rennen overmoedig over een evenwichtsbalk of kennen geen angst bij hoogtes omdat ze geen diepte zien. Daarnaast hebben ze ook vaak problemen met de fijne motoriek: ze zitten met de neus op het papier bij het kleuren, hebben moeite met kralen rijgen of over een dun lijntje te knippen.
De kinderfysiotherapeut helpt bij het verbeteren van de motoriek en geeft praktische adviezen voor thuis en op school. Ook is er vaak overleg met de leerkrachten zodat een kind zo min mogelijk last heeft van oogproblemen.
Orthopedische problemen - gewrichten, spieren en botten
Orthopedische problemen zijn klachten die te maken hebben met gewrichten, spieren en botten. Soms ontstaan ze zomaar, soms door een blessure na een val of bij het sporten. Heeft je kind bijvoorbeeld knie- of hakklachten na het sporten? Dan kan de kinderfysiotherapeut helpen.
De kinderfysiotherapeut heeft aanvullende kennis en expertise van de ontwikkeling van spieren en gewrichten bij kinderen. Sommige klachten komen bijvoorbeeld vaak voor bij kinderen die in een groeispurt zitten. In vrijwel alle gevallen zijn pijnklachten te verhelpen met oefeningen, adviezen en tips.
Schrijfproblemen
Problemen met het (leren) schrijven kan verschillende oorzaken hebben. Het vasthouden van een potlood is een ingewikkelde vaardigheid, waar lang niet iedere kleuter al aan toe is. Er komt een goede pengreep en souplesse van bewegen bij kijken, een voorkeurshand (links of rechts) en het sturen van vingers met de pols. Daarnaast moeten ze vanaf groep 3 letters leren, op rechte lijnen schrijven en de d, b en p niet spiegelen. Kortom: leren schrijven is reuze ingewikkeld en er kan door verschillende oorzaken iets misgaan.
De kinderfysiotherapeut is getraind om schrijfproblemen bij kinderen te analyseren om vervolgens een plan van aanpak te maken, waarbij ook de leerkracht vaak betrokken wordt.
Sensorische integratie – prikkelverwerking
Sensorische integratie, ook wel zintuigelijke informatieverwerking of prikkelverwerking genoemd, gaat over manier waarop zintuigen samenwerken bij het doorgeven en verwerken van informatie.
Al onze zintuigen (reuk, gehoor, zicht, tast, smaak, houding en bewegingsgevoel) geven de hele dag informatie door. Als deze zintuigen niet goed samenwerken, dan kan dit heel lastig zijn in het dagelijkse leven. Prikkels kunnen bijvoorbeeld extra sterk of juist minder sterk binnenkomen. Het effect hiervan verschilt per persoon. Vaak is er wel een afwijking merkbaar: een kind kan moeite hebben met concentreren, snel afgeleid zijn, druk of onrustig gedrag vertonen of juist dromerig of afwezig zijn. Sommige kinderen zijn opvallend teruggetrokken, anderen grensverleggend.
De kinderfysiotherapeut kan onderzoeken of er sprake is van een probleem met de zintuigelijke informatieverwerking. Zo ja, dan kan er onder begeleiding van een sensorische integratie therapeut een behandelplan worden opgestart.
Spanningsklachten
Spanningsklachten bij kinderen kunnen zich vertalen naar lichamelijke klachten. Dat kan bijvoorbeeld hoofdpijn of buikpijn zijn, of zere nek- of rugspieren. Spanningsklachten komen steeds vaker, onder andere door de toenemende prestatiedruk die kinderen voelen. De kinderfysiotherapeut kan helpen bij het achterhalen van de oorzaak en klachten zo nodig behandelen.
Sportblessures
Pijnklachten of bewegingsproblemen na het sporten kunnen te maken hebben met een verkeerde beweging of overbelasting. Maar bij kinderen kunnen deze klachten ook worden veroorzaakt of beïnvloed door groei en ontwikkelingsfactoren. Onze kinderfysiotherapeuten onderzoeken en behandelen klachten, eventueel in samenwerking met de sportfysiotherapeut.
Syndromen
Bij kinderen met een syndroom kan gerichte fysiotherapie helpen om de motoriek te verbeteren. Het behandeldoel wordt hierbij altijd afgestemd op de hulpvraag die op dat moment het belangrijkste is voor kind en/of ouders. De kinderfysiotherapeut werkt in deze gevallen vaak samen met andere zorgverleners en betrokkenen.
Voorkeurshouding baby
Baby’s hebben in het eerste levensjaar vaak een voorkeurshouding: ze draaien hun hoofdje voornamelijk naar dezelfde kant. Misschien had je het zelf opgemerkt of wijst het consultatiebureau erop. Wanneer een baby vaak of langer op een kant van het hoofd ligt, kan er een afplatting of scheve van het hoofd ontstaan. De kinderfysiotherapeut adviseert over manieren waarop de voorkeurshouding kan worden verminderd. In sommige gevallen wordt een schedelmeting (PCM) gedaan om de scheefheid van het hoofdje vast te stellen.
Behandeling
Intake & diagnostiek
Een behandeltraject bij de psychosomatisch fysiotherapeut begint altijd met een uitgebreide intake, waarbij de klachten, ziektegeschiedenis en het verloop van de aandoening wordt besproken. Maar de therapeut zal ook uitgebreid vragen naar je gedachten, emoties, gedrag en de sociale omgeving. Dat laatste is van belang om vast te stellen of er mensen in het sociale netwerk zijn die een positieve, ondersteunende rol kunnen spelen bij het herstel.
De therapeut doet ook lichamelijke testen om de fysieke conditie in kaart te brengen en er zijn vragenlijsten over bijvoorbeeld het beweeg- en leefpatroon. Met al deze informatie kan de behandelaar een zo goed mogelijke diagnose stellen. Belangrijk om te weten is dat de psychosomatische fysiotherapeut geen psychische aandoeningen behandelt, maar wel kan ondersteunen in het herstelproces. In dat geval werkt de therapeut vaak samen met gespecialiseerde zorgverleners, zoals een psycholoog, psychiater of haptotherapeut.
Behandeling
Het opbouwen van een therapeutische relatie tussen jou en de behandelaar is noodzakelijk voor een succesvol traject en krijgt veel aandacht tijdens de behandeling. De behandeling kan bestaan uit:
- therapeutische gesprekken om je problemen helder te krijgen, te verwerken, op te lossen of beter te hanteren;
- cognitieve gedragsmatige interventie waardoor je meer inzicht krijgt in je gedachten, emoties en handelen. Je leert er beter mee om te gaan.
- therapeutisch lichaamswerk. Door middel van ontspanningsoefeningen, ademhalings- en aandachttraining (zoals bijvoorbeeld mindfulness oefeningen) en expressie oefeningen leer je weer in balans, tot rust en in je kracht te komen.
Bij al deze onderdelen staat zelfmanagement centraal; dat wil zeggen dat jezelf leert omgaan met je gezondheidsprobleem en zelf je eigen richting bepaalt tijdens en na de behandeling.
Nazorg
Je leert hoe je de therapie kunt blijven toepassen in het dagelijks leven, ook als de behandeling is afgerond. En we bespreken de nazorg die past bij jou en je situatie.
Goed om te weten
- Psychosomatische fysiotherapie is een aanvullende masteropleiding die fysiotherapeuten na hun algemene HBO-opleiding kunnen volgen.
- De therapeuten kennen de grenzen van hun vakgebied; als er sprake is van een psychische aandoening, een ziekte die zich ontwikkelt of aanhoudende pijn met veel lijden, dan werkt de behandelaar altijd nauw samen met andere betrokken zorgverleners of schakelt deze zo nodig in. De psychosomatische fysiotherapeut houdt zich in dat geval vooral bezig met de fysieke klachten. Een gespecialiseerde (vaak tweedelijns) zorgverlener richt zich dan op het factoren die het herstel in de weg zitten. Dat kan bijvoorbeeld een psycholoog, psychiater, haptotherapeut of revalidatiearts zijn.
- In de praktijk werkt de psychosomatische fysiotherapeut ook vaak samen met de huisarts, de praktijkondersteuner GGZ en de ergotherapeut.
- Psychosomatische fysiotherapie is een gespecialiseerde vorm van fysiotherapie en wordt vergoed vanuit de aanvullende zorgverzekeringen. Kijk hier voor de tarieven en algemene voorwaarden.
